IBD jest chorobą młodych kurcząt. Wirus atakuje niedojrzałe limfocyty B i powoduje immunosupresję, prowadząca do pojawienia się wtrónych zakażeń u ozdrowiałych ptaków. Choroba jest przyczyną problemów w przemyśle drobiarskim na całym świecie.

Etiologia: Birnawirus (wirus zakaźnego zapalnia bursy Fabrycjusza, IBDV) najłatwiej jest wyizolować z bursy Fabrycjusza, ale izolacja jest możliwa także z innych organów. U zakażonych ptaków dochodzi do siewstwa wirusa wraz z kałem, jest bardzo stabilny i ciężko się jest go wyeliminować ze środowiska. Serotyp 1 wirua wywołuje chorobę u kur, serotyp 2 jest apatogenny, ale może replikować się w organizmie kur i indyków.

Zjadliwość: szczepów terenowych jest bardzo zróżnicowana. Spotyka się wirusy od naturalnie atenuowanych do wysoce wirulentnych (vv). Szczepy vvIBDV, które powodowały wysokie upadki (>20%) zostały wyizolowane po raz pierwszy w Europie. Następnie rozprzestrzeniły się na Bliski Wschód, Azję i Afrykę, w 1999 były już izolowane w południowej i centralnej Ameryce, a w 2009 w USA.

Przebieg choroby: zależy od wieku i linii kur, zjadliwości wirusa i obecności przeciwciał matcznynych. Czas inkubacji wynosi 3-4 dni.

Przebieg kliniczny: ptaki są najbardziej wrażliwe na zakażenie w wieku 3-6 tygodni, kiedy niedojrzałe limfocyty B zasiedlają burse Fabrycjusza i dochodzi do osłabienia odporności matczynej.

Przebieg subkliniczny: występuje przed 3 tygodniem życia ptaków, powoduje wysokie straty ekonomiczne wynikające z immunosupresji, odpowiedź humorlana (limfocyty B) zostaje najbardziej upośledzona. Ptaki, u których w wyniku wczesnego zakażenia IBDV rozwinęła się immunosupresja, nie odpowiadają dobrze na szczepienia i są predysponowane do zakażeń normalnie niepatogennymi wirusami i bakteriami.

Objawy: apatia, silne osłabienie, brak koordynacji, wodnista biegunka, odwodnienie, zabrudzenie piór okolicy kloaki, uszkodzenia czy zapalenie kloaki. Zachorowalność w stadzie wynosi zazwyczaj 100%, a śmiertelność może wahać się od 5% do ponad 60% w zależności od szczepu wirusa i linii kur. Śmiertelność jest zazwyczaj wyższa u kur reprodukcyjnych typu lekkiego w porównaniu z brojlerami kurzymi. Wyzdrowienie następuje w ciągu <1 tygodnia, a przyrost masy ciała brojlerów jest opóźniony o 3–5 dni.

Zmiany anatomopatologiczne: bursa Fabrycjusza może być powiększona, na jej powierzchni można pojawić się żółtawy wysięk. Czasem obserwuje się wybroczyny na powierzchni błony surowiczej i śluzowej. Atrofia bursy Fabrycjusza, obejmująca zanik limfocytów B, pojawia sie około 7-10 dni po zakażeniu. Immunosupresja jest bezpośrednio związana z tą utratą limfocytów B. Szczepy vvIBD powodują podobne uszkodzenia bursy Fabrycjusza, dodatkowo mogą pojawić się przekrwienie oraz wybroczyny na mięśniach piersiowych oraz mięśniach kończyn dolnych. Ptaki, które przechorowały zakażenie IBDV posiadają małe, atroficzne bursy Fabrycjusza, co jest wynikiem ich uszkodzenia oraz braku regeneracji pęcherzyków bursalnych.

Brak skutecznej terapii.

Żywe szczepionki typu CEO lub TCO o różnej niskiej patogenności mogą być podawane ptakom w kropli do oka, w wodzie do picia lub w iniekcji podskórnej pomiędzy 1 a 21 dniem życia. Replikacja tych szczepionek, a tym samym odpowiedź immunologiczna, mogą być zaburzone przez obecność przeciwciał matczynych, chociaż silniejsze szczepy szczepionkowe mogą przełamywać wyższe poziomy przeciwciał matczynych.

Szczepionki wektorowe oparte na wirusie HVT poddające ekspresji białko VP2 wirusa IBD mogą być podawane techniką in ovo lub pisklętom zaraz po wylęgu. Przeciwciała matczyne nie mają wpływu na działanie szczepionek HVT-IBD. Szczepionki wykorzystujące żywy, atenuowany wirus połączony z przeciwciałami (szczepionki immunokompleksowe) również mogą być podawane techniką in ovo lub po wylęgu.

Wysoki poziom przeciwciał matczynych może zminimalizować ryzyko wczesnego zakażenia i/lub występującej po nim immunosupresji. Stada rodzicielskie powinny być szczepione przynajmniej raz w okresie odchowu szczepionką żywą, a następnie zaraz przed rozpoczęciem nieśności szczepionką olejową, inaktywowaną. Na świecie dostępne są szczepionki inaktywowane pochodzące z zarodków kurzych, z bursy Fabrycjusza czy kultur komórkowych. Szczepionki inaktywowane indukują powstanie wyższego, bardziej jednorodnego i dłużej utrzymującego się poziomu przeciwciał niż szczepionki żywe. Status immunologiczny stada reprodukcyjnego powinien być regularnie monitorowany przy użyciu serologicznych testów ilościowych tj. test neutralizacji wirusa (VN) czy test ELISA.

Celem każdego programu profilaktycznego dla IBD powinno być stosowanie szczepionek, które są najbardziej zbliżone do profilu antygenowego wirusa terenowego. Testy diagnostyczne służące do zsekwencjonowania wirusa terenowego mogą być stosowane w celu doboru najlepszego programu szczepień.