Wirus choroby Mareka (MD) występuje na większości ferm drobiu. Ponieważ bytuje w kurzu i złuszczonym naskórku ptaków, jego wyeliminowanie ze środowiska kurników jest praktycznie niemożliwe, nawet przy dokładnym przestrzeganiu procedur mycia i dezynfekcji. Ten herpeswirus atakuje układ nerwowy powodując kulawizny, powstawanie guzów nowotworowych i/lub powiększenie brodawek piór u zaatakowanych ptaków. Powoduje to w przypadku brojlerów kurzych zwiększenie konfiskat w zakładach ubojowych oraz może powodować wzrost upadków i spadek nieśności u niosek.
Choroba Mareka jest jedną z najczęściej występujących chorób u ptaków; jest stwierdzana w stadach kur na całym świecie. Przypuszcza się, że każde stado, z wyjątkiem tych utrzymywanych w warunkach ściśle wolnych od patogenów, jest zakażone. Chociaż kliniczna postać choroby nie zawsze występuje w zakażonych stadach, obserwowane w przebiegu subklinicznym zmniejszenie tempa wzrostu i produkcji jaj może mieć znaczenie ekonomiczne.
Wysoce zaraźliwa choroba wirusowa drobiu charakteryzująca się chłonniakami z komórek T i powiększeniem nerwów obwodowych. Standardowe kryteria stosowane do diagnozy obejmują historię fermy, objawy kliniczne, zmiany sekcyjne i histopatologiczne. Chociaż nie jest dostępna żadna skuteczna forma terapii, obecnie dostępne szczepionki zapewniają wysoką ochronę.
Naturalnym gospodarzem dla tego wirusa są kury. U indyków we Francji, Izraelu i Niemczech odnotowano śmiertelność z powodu nowotworów sięgająca 40%-80% między 8 a 17 tygodniem życia została. Przepiórki mogą ulegać naturalnemu zakażeniu, a indyki można zakazić eksperymentalnie.
Etiologia: alfaherpeswirus, rodzaj Mardivirus.
3 stereotypy: MDV-1, MDV-2, HVT
Transmisja: Wirus choroby Mareka (MDV) jest wysoce zaraźliwy, dojrzewa do w pełni zakaźnej formy w nabłonku brodawek piór, z którego jest uwalniana do środowiska. Może przetrwać w kurniku miesiące w ściółce lub kurzu. Pył lub złuszczony nabłonek zakażonych ptaków jest bardzo dobrym wektorem dla tego wirusa. Gdy wirus zostanie wprowadzony do stada, niezależnie od statusu szczepienia, zakażenie szybko rozprzestrzenia się z ptaka na ptaka. Zakażone kury pozostają nosicielami przez długi czas i stają się źródłem kolejnych zakażeń. Siewstwo wirusa można ograniczyć poprzez wczesne szczepienie, ale nie można mu zapobiec. W przeciwieństwie do wirulentnych szczepów wirusa choroby Mareka, które są wysoce zaraźliwe, herpeswirus indyczy nie przenosi się łatwo z kury na kurę (chociaż łatwo rozprzestrzenia się wśród indyków, które są jego naturalnymi gospodarzami). Atenuowane szczepy wirusa choroby Mareka różnią się znacznie pod względem łatwości przenoszenia się między kurami; najmocniej atenuowane w ogóle nie ulegają transmisji. Wirus choroby Mareka nie przenosi się pionowo.
Patogeneza:
Wczesna infekcja cytolityczna (wytwórczo-restrykcyjna)
Zakażenie latentne
Druga faza infekcji cytolitycznej, wytwórczo-restrykcyjnej przebiega równocześnie z trwałą immunosupresją
W fazie proliferacyjnej latentnie zakażone limfocyty ulegają przekształceniu, prowadzącemu do rozwoju zmian chłonniakowatych.
Częstotliwość występowania choroby Mareka w komercyjnych stadach drobiu jest dość zmienna i zależy od:
- szczepu i dawki wirusa
wieku ekspozycji
poziomu przeciwciał matczynych
płci gospodarza oraz uwarunkowań genetycznych
szczepu i dawki wirusa szczepionkowego
kilku czynników środowiskowych, m.in. Obecności czynników stresowych.
Oprócz nowotworów limfoidalnych wirus choroby Mareka może również wywoływać inne klinicznie odrębne zespoły
chorobowe, w tym:
przejściowy paraliż, zespół wczesnej śmiertelności, zakażenia cytolityczna, arteriosklerozę, trwałe zaburzenia neurologiczne
Objawy kliniczne: apatia, utrata masy ciała, paraliż, zaburzenia lokomotoryczne uniemożliwiające ptakom dotarcie do paszy i wody, występowanie guzków na skórze u brojlerów kurzych
Zmiany anatomopatologiczne:
Powiększenie nerwów: błędnego, ramiennego i kulszowego, powiększają się i tracą prążkowanie.
Guzy nowotworowe mogą być zaobserwowane w różnych narządach, w szczególności w wątrobie, śledzionie, gonadach, sercu, płucach, nerkach, mięśniach i przedżołądku.
Powiększenie brodawek piór u brojlerów kurzych po oskubaniu w zakładach ubojowych jest przyczyną konfiskat. Bursa Fabrycjusza rzadko ulega rozrostowi nowotworowemu, zazwyczaj jest atroficzna
Zmiany histopatologiczne: mieszane populacje komórek limfoidalnych, komórek plazmatycznych oraz dużych anaplastycznych limfoblastów. Te populacje komórek niewątpliwie zawierają komórki nowotworowe i reaktywne komórki zapalne. Kiedy bursa Fabrycjusza jest objęta procesem chorobowym, komórki nowotworowe zwykle pojawiają się w obszarach między pęcherzykowych.
Diagnostyka:
Kryteria standardowe: historia stada, obserwowane objawy kliniczne i zmiany sekcyjne oraz wynik badania histopatologicznego
Kryteria zaawansowane: badanie immunohistochemiczne, standardowe i ilościowe badanie PCR, izolacja wirusa, serologia
Zwykle diagnozę stawia się na podstawie obecności powiększonych nerwów i zmian nowotworowych na różnych narządach trzewnych. Brak guzów nowotworowych w bursie Fabrycjusza pozwala odróżnić tę chorobę od białaczki limfatycznej, chociaż ich obecność nie wyklucza choroby Mareka. Choroba Mareka może rozwinąć się u kurcząt już w wieku 3 tygodni, podczas gdy białaczka limfatyczna jest typową chorobą starszych kurcząt i jest obserwowana w wieku >14 tygodni. Retiluloendoteliozę można łatwo pomylić z chorobą Mareka, ponieważ obie choroby mogą charakteryzować się powiększeniem nerwów i obecnością chłonniaków z komórek T w narządach trzewnych.
Badanie immunohistochemiczne można wykorzystać do potwierdzenia czy guzy nowotworowe składają się z dominujących populacji komórek T lub wykazują ekspresję specyficznych antygenów MDV. Istnieje ilościowe powiązanie między stopniem wiremii a obecnością guzów w przebiegu choroby Mareka; większość kurcząt, u których obserwuje się obecność guzów nowotworowych wykazuje wysoką wiremię i zazwyczaj dodatnie wyniki w badaniu PCR. Zatem wykazanie dużej ilości wirusa, wirusowego DNA lub antygenów wirusowych w komórkach nowotworowych i wykluczenie obecności innych wirusów indukujących powstawanie nowotworów powinno wystarczyć do zdiagnozowania choroby Mareka.
Choroba Mareka, powiększenie nerwów obwodowych, kura
Choroba Mareka, forma skórna, kura
Choroba Mareka, zmiany w oku, kura
Nie ma skutecznej terapii choroby Mareka
Prewencja obejmuje przeprowadzanie szczepień, zachowanie ścisłej bioasekuracji i genetycznej odporności
Szczepienia są głównym elementem programów prewencji i kontroli choroby Mareka, wraz z dokładną dezynfekcją w celu ograniczenia lub opóźnienia ekspozycji ptaków na działanie wirusa oraz selekcją nastawioną na hodowanie ptaków genetycznie odpornych
Do najczęściej stosowanych szczepionek należą:
- Turkey hHerpeswirus indyczy (HVT, naturalnie apatogenny indyczy alfaherpeswirus typu 1)v
- SB-1 lub 301B/1 (naturalnie apatogenne kurze alfaherpeswirusy typu 3)
- CVI988/Rispens (atenuowany kurzy alfaherpeswirus typu 2)
Obserwuje się szybki wzrost użycia szczepionek opartych na szczepie HVT, używanym jako wektor w szczepionkach rekombinowanych, do którego wbudowane są inserty kodujące immunogenne białka innych wirusów spotykanych u drobiu, tj. wirus Newcastle, wirus zakaźnego zapalenia bursy Fabrycjusza lub wirus zakaźnego zapalenia krtani i tchawicy. Szczepionki rekombinowane zapewniają ochronę zarówno przed wirusem choroby Mareka, jak wirusami, od których pochodzą inserty. Szczepionki biwalentne składające się ze szczepu HVT i szczepów SB-1 lub 301B/1, kurzych alfaherpeswirusó typu 3, stosuje się w celu zapewnienia dodatkowej ochrony przed zakażeniem zjadliwymi szczepami wirusa choroby Mareka. Wydaje się, że obecnie dostępną komercyjnie szczepionką zapewniającą najwyższą ochronę jest CVI988/Rispens, atenuowany szczep wirusa choroby Mareka, który podczas szczepienia jest powszechnie mieszany i podawany łącznie ze szczepem HVT.
Szczepionki podaje się pisklętom po wykluciu lub metodą in ovo w 18 dniu inkubacji. Szczepienia metodą in ovo są obecnie wykonywane przy pomocą zautomatyzowanej technologii i są szeroko stosowane do szczepienia brojlerów kurzych, głównie ze względu na niższe koszty pracy i większą precyzję szczepienia.
Właściwe postępowanie ze szczepionką podczas rozmrażania i rekonstytucji ma kluczowe znaczenie dla podania odpowiedniej dawki szczepionki. Szczepionki związane z komórką wykazują ogólnie rzecz biorąc wyższą skuteczność niż szczepionki pozbawione komórek, ponieważ są w mniejszym stopniu neutralizowane przez przeciwciała matczyne. W standardowych warunkach szczepionki wykazują skuteczność rzędu >90%. Od czasu wprowadzenia szczepień straty spowodowane chorobą Mareka w stadach brojlerów i niosek zostały w znacznym stopniu ograniczone. Choroba może jednak stanowić poważny problem w pojedynczych stadach lub na wybranych obszarach geograficznych (np. przemysł drobiarski Delmarva produkujący brojlery kurze). Spośród wielu proponowanych przyczyn tych wysokich strat, wczesna ekspozycja na wysoce zjadliwe szczepy wirusa wydaje się być jedną z najważniejszych. (źródło: John Dunn)
Koszty wystąpienia choroby wynikają zarówno ze strat bezpośrednich tj. podwyższone upadki, wysoka zachorowalność, zwiększone konfiskaty, jak i pośrednich tj. stosowanie szczepień na szeroką skalę czy wprowadzanie programów kontroli.
Każdego roku, na całym świecie, straty dla przemysłu drobiarskiego wywołane wirusem choroby Mareka wynoszą ponad 1 miliarda dolarów amerykańskich (D.A. Kennedy).
Przez ostatnie 50 lat obserwowano spadek efektywności dwóch generacji szczepionek przeciwko chorobie Mareka wynikający z ewolucji wirusa (D.A. Kennedy).
Przed wprowadzeniem szczepionek choroba Mareka stanowiła poważne zagrożenie ekonomiczne dla przemysłu drobiarskiego, powodując do 60% śmiertelności w stadach niosek i 10% konfiskat w stadach brojlerów kurzych.
Straty spowodowane przez podwyższoną śmiertelność oraz zwiększone konfiskaty będące skutkiem choroby Mareka wraz z kosztem szczepień i spadkiem produkcji nieśnej wynosiły około 169 milionów dolarów w USA oraz około 943 miliony dolarów w pozostałych regionach świata.
Przemysł drobiarski wciąż jest zaniepokojony nieprzewidywalnością przełamań w wyniku zakażenia wirusem choroby Mareka i możliwością, że dostępne szczepionki mogą przestać być efektywne, z powodu ewolucji bardziej wirulentnych szczepów wirusa MD, co będzie skutkowało ponownym pojawieniem się poważnych strat.
PL-INX-210500006